ΔΟΓΜΑ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ π. Βασιλείου Σπηλιοπούλου

π. Βασιλείου Σπηλιοπούλου

Το κείμενο που ακολουθεί έρχεται να ξεκαθαρίσει τη σύγχυση κάποιων αδελφών που νομίζουν ότι μπορεί κάποιος χωρίς την ορθή πίστη, ανεξάρτητα απ’ αυτήν, να έχει υψηλές πνευματικές εμπειρίες.

Πληθαίνουν εσχάτως οι φωνές εκείνων οι οποίοι στηριζόμενοι στο χωρίο "το πνεύμα όπου θέλει πνεί" υποστηρίζουν ότι όλοι μπορούν να έχουν θείες εμπειρίες και αποκαλύψεις, όπου κι' αν πιστεύουν, όποιον ή όποιους θεούς κι αν προσκυνούν ή λατρεύουν.

Εάν κανείς σκεφθεί και το γεγονός ότι οι άνθρωποι σήμερα αναζητούν μανιωδώς όχι την αλήθεια (για μας Αλήθεια), ή την πίστη αυτή που οδηγεί στη σωτηρία αλλά υψηλές "πνευματικές", ή μάλλον πνευματιστικές εμπειρίες, τότε αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο που υπάρχει. Από τη μια οι άνθρωποι που αδιαφορούν για τη σωτηρία και επιζητούν υπερκόσμιες εμπειρίες και από την άλλη επιφανείς "θεολόγοι" λαϊκοί αλλά και κληρικοί όλων των βαθμίδων προπαγανδίζουν ότι οι δερβίσηδες, οι γκουρού και άλλοι σατανολάτρες έχουν εμπειρίες της Θείας Χάριτος ακόμα και του Ακτίστου Φωτός συμπεραίνοντας έτσι ότι το δόγμα είναι ξεκομμένο και άσχετο τελείως με τις εμπειρίες αυτές· είναι όμως αληθινή η θέση αυτή; Μπορεί δηλαδή κανείς να γεύεται και να έχει θείες αποκαλύψεις ενώ είναι αφώτιστος, αβάπτιστος, αμύρωτος, χωρίς να βαδίζει προς τη θέωση;

Την απάντηση δίνουν φυσικά οι Άγιοι Πατέρες εκείνοι οι οποίοι πρώτα βίωσαν και έπειτα δίδαξαν για τέτοιου είδους εμπειρίες, οι ασκητές δηλαδή, ερημίτες και ησυχαστές Πατέρες. Οι Πατέρες λοιπόν αυτοί εν πρώτοις τονίζουν ότι σε καμιά περίπτωση οι εμπειρίες αυτές δεν πιστοποιούν ότι σώζεται κάποιος εξ αιτίας τους, αλλ' ούτε και απαιτούνται για τη σωτηρία του ανθρώπου. Ο άγιος Παχώμιος, για παράδειγμα, το λέει αυτό υπογραμμίζοντας ότι ο ίδιος θα προτιμούσε αντί του να περπατάει επί του ποταμού, να αποφύγει την κρίση του Θεού, βιώνοντας αυτό που ο ίδιος ο Κύριος προς τους μαθητές Του είπε: "μη χαίρετε ότι τα δαιμόνια υμίν υποτάσσεται, χαίρετε δε μάλλον ότι τα ονόματα υμών εγράφη εν τοις ουρανοίς".

Το δεύτερο που διδάσκουν και μάλιστα δια του παραδείγματός τους οι Πατέρες, είναι ότι στο φωτισμό, τη θέωση και τη θεωρία του Θεού μπορούν να φτάνουν μόνο όσοι ορθώς φρονούν και ορθώς πράττουν και βιώνουν. Οι Πατέρες άλλωστε εγκατέλειπαν την ησυχία της ερήμου προκειμένου να υπερασπίσουν το δόγμα· η παραμικρή απομάκρυνση από το δόγμα αφαιρεί την δυνατότητα ορθοπραξίας και κλείνει τελικώς την πόρτα της ουρανίου Βασιλείας.

Ο καθηγητής της ερήμου, ο άγιος Αντώνιος, που είδε όλες τις παγίδες του διαβόλου, απέφευγε τις συνομιλίες με τους αιρετικούς, ιδιαιτέρως τους μανιχαίους και αρειανούς και μάλιστα δέχθηκε να αφήσει την ησυχία και την έρημο και να κατέβει στην Αλεξάνδρεια ώστε να πολεμήσει την αίρεση και να στηρίξει τους πιστούς.

Ο άγιος πάλι Θεοδόσιος ο κοινοβιάρχης, συνήγαγε όλους τους πατέρες της ερήμου, οι οποίοι από κοινού απήντησαν στις πιέσεις των μονοφυσιτών, αίρεση που επιβιώνει ως σήμερα, ιδιαιτέρως δε στον μονοφυσίτη βασιλέα Αναστάσιο, οπαδό των Ευτυχούς, Σεβήρου και Διοσκόρου (για τους οποίους δυστυχώς κάποιοι "θεολόγοι" θέλουν σήμερα να μας πουν ότι τελικά και αυτοί ήταν ορθόδοξοι). Κατέβηκε μάλιστα στην πόλη, ανέβηκε στον άμβωνα και κήρυττε με ζήλο και πάθος την ορθή πίστη.

Ο άγιος Δανιήλ ο στυλίτης επίσης, ο οποίος ενώ αρνήθηκε να κατέβει από τον στύλο ακόμα και για να χειροτονηθεί, εν τούτοις κατέβηκε από τον στύλο για να αντισταθεί στον πόλεμο του αυτοκράτορος προς την Εκκλησία και τους βλασφήμους λόγους του για την ένσαρκο οικονομία και μάλιστα αυτό το έπραξε έπειτα από προτροπή του ιδίου του Κυρίου.

Ο άγιος Συμεών τέλος που η Εκκλησία τον ονόμασε νέο Θεολόγο, ο οποίος είχε εμπειρία του Ακτίστου Φωτός, σε όλα του τα συγγράμματα σχεδόν, τονίζει την δυνατότητα θεώσεως μόνο μέσω του θείου βαπτίσματος, της ορθής πίστεως και της ορθής ζωής. Δυστυχώς πολλοί απ' αυτούς που αναγνωρίζουν θείες εμπειρίες στους διαφόρους σατανολάτρες δεν αποδέχονται τις εμπειρίες του αγίου Συμεών ως γνήσιες και τολμούν να τις αποδίδουν σε νευρωτικές καταστάσεις· μέχρι εκεί έχει φτάσει η πλάνη τους.

Συμπερασματικά λοιπόν μπορούμε να συνοψίσουμε ως εξής τη διδασκαλία της Εκκλησίας:

α. Δεν πρέπει να επιζητούμε ιδιαίτερα χαρίσματα και θαυματουργίες διότι αυτά δεν σώζουν τον άνθρωπο ούτε είναι πιστοποιήσεις της πνευματικής προόδου. Ο διάβολος μπορεί και εκείνος να τελεί τέρατα και σημεία ψευδή οπότε όσοι επιζητούν σημεία ευκόλως θα πλανηθούν.

β. Το ορθόδοξο δόγμα αλλά και η ορθή βίωση του δόγματος, η αγιότητα δηλαδή, είναι δύο στοιχεία χωρίς τα οποία δε νοείται καμιά εμπειρία της Θείας Χάριτος και καμιά αποκάλυψη του Θεού.

Όλες οι εμπειρίες, τα φώτα, τα θαύματα, οι πυροβασίες και όποιο άλλο σημείο παρουσιάζεται στους αβαπτίστους είναι έργο του μισοκάλου και κανενός άλλου. "... ουδέποτε οι αβάπτιστοι και οι έχοντες την διάνοιαν διεφθαρμένην εκ της αληθείας καταλαμβάνουσιν την πίστιν, ήτις παρέχει πληροφορίαν της ελπίδος, επειδή η πληροφορία της πίστεως φανερούται εις τους πεφωτισμένην έχοντας την ψυχήν κατά την αναλογίαν των τρόπων της διαγωγής αυτών εις την διατήρησιν των εντολών του Θεού", όπως επιγραμματικά διδάσκει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος. Δόγμα, λοιπόν, και εμπειρίες είναι δυο πράγματα τόσο αδιάσπαστα συνδεδεμένα όσο και η σωτηρία με την Εκκλησία· όσο κι αν αμφισβητείται αυτό.