ΚΕΦΑΛΑΙΟ Κ΄. Πως πρέπει να πολεµά κάποιος εναντίον της αµελείας

Για να µη πέσης στην άθλια κακία της αµέλειας, η οποία σου εµποδίζη τον δρόµο της τελειότητας και σε προδίδει στά χέρια των εχθρών, πρέπει να αποφεύγης κάθε περιέργεια και κάθε γήϊνο προσκόλληµα και κάθε είδους ασχολία, που δεν ταιριάζει στην κατάστασί σου. Επειτα πρέπει να βιάσης τον εαυτό σου, να υπακούης γρήγορα σε κάθε καλή συµβουλή και σε κάθε προσταγή των προεστώτων και πνευµατικών σου, κάνοντας κάθε πράγµα σε εκείνο τον χρόνο και µε εκείνο τον τρόπο που τους αρέσει.  Σε κάθε έργο που έχεις να κάνεις, µην  αργοπορήσης  εντελώς·  γιατί  εκείνη  η  µικρή  πρώτη  αργοπορία φέρνει µαζί της και την δεύτερη και η δεύτερη την τρίτη και η τρίτη τις υπόλοιπες, στις οποίες παρεκλίνει η αίσθησις ευκολώτερα παρά στην πρώτη. Επειδή και περισσότερο τραβήχθηκε και αιχµαλωτίστηκε από την ήδονή, που δοκίµασε στη δεύτερη και τρίτη και υπόλοιπες αργοπορίες. Γι’ αυτό και η πράξις ή αρχίζει πολύ αργά, ή εγκαταλείπεται εντελώς πολλές φορές ως ενοχλητική· και έτσι λίγο λίγο γίνεται η συνήθεια της αµέλειας, η οποία φτάνει µετά από αυτά σε τέτοιο σηµείο, που µε άλλο τρόπο  δεν  αναγνωρίζεται, παρά  αν  εµείς αφού  βαρεθούµε πλέον  την αµέλεια, δοθούµε ολοκληρωτικά σε  έργα  σηµαντικά και  προσεκτικά. Γιατί από την τελευταία µας αυτή φροντίδα µάθαµε ότι σταθήκαµε έως τότε πολύ αµελείς, µε ντροπή και βλάβη τόσων καλών έργων, που θα µπορούσαµε να κάνουµε.

 

Αυτή η αµέλεια τρέχει παντού και µε το φαρµάκι της, όχι µόνο την θέλησι φαρµακώνει και την κάνει να αποστρέφεται κάθε εργόχειρο και κάθε πνευµατικό κόπο και υπηρεσία, αλλά ακόµη τυφλώνει και το νου, για να µη θεωρήση σε ποιό παράλογο και κακό λογισµό στηρίζεται αυτή η θέλησις και για να µην παρακινήση, απο αυτή την παρατήρησι, αυτή την θέλησι να φροντίση να τελειώση γρήγορα κάθε οφειλόµενη υπηρεσία και να µη την αφήνη παντελώς ή να την αναβάλλη για άλλο χρόνο. Επειδή δεν είναι µόνο αρκετό το να κάνης γρήγορα το έργο που έχεις να κάνεις, αλλά πρέπει να το κάνης και σε καιρό κατάλληλο, που απαιτεί η ποιότητα και το είναι εκείνου του έργου και µε όλη εκείνη την φροντίδα που ταιριάζει σε αυτό, για να έχη κάθε δυνατή τελειότητα. Επειδή είναι γραµµένο· «Καταραµένος όποιος κάνει τα έργα του Κυρίου µε αµέλεια» (Ιερ. 48,10). Και όλο αυτό το κακό συµβαίνει, γιατί δεν σκέφτεσαι την δύναµι εκείνου του καλού έργου να το κάνης στον καιρό του  και  µε  γνώµη αποφασιστική, για  να  νικήσης  τον  κόπο  και  την δυσκολία, που φέρει η αµέλεια στους αρχαρίους στρατιώτας.

 

Λοιπόν, εσύ πρέπει να σκέφτεσαι πολλές φορές οτι µία µόνη ανύψωσι του νου στο Θεό και µία ταπεινή γονυκλιτική µετάνοια στη γη,  που  γίνεται  στο  όνοµα  και  την  τιµή  αυτού  του  Θεού,  αξίζει περισσότερο, από όλους τους θησαυρούς του κόσµου. Και οτι, κάθε φορά που αφήνουµε την αµέλεια και βιάζουµε τον εαυτό µας µε επιµελή έργα,  οι  Άγγελοι  φέρνουν στην  βασιλεία των  ουρανών, ένα  στεφάνι ένδοξης νίκης· και οτι αντίθετα πάλι στους αµελείς, οχι µόνο δεν δίνει στεφάνια ο Θεός, αλλά και παίρνει απο αυτούς λίγο λίγο τις χάρες που έχει δοσµένες, αφήνοντάς τους να στερηθούν και της βασιλείας του για την αµέλειά τους· γιατί έχει γραφτεί οτι· «Οι καλεσµένοι στους ουρανίους γάµους αδιαφόρησαν και πήγαν άλλος στο χωράφι του και άλλος στο εµπόριό του» (Ματθ. 22,5).

 

Αυξάνει δε τις χάρες αυτές στους επιµελείς και βιαστές του εαυτού τους,  κάνοντας  τους  να  µπούν  µετά  απο  αυτά  και  στην  ουράνια βασιλεία του· «η βασιλεία των ουρανών κερδίζεται µε προσπάθεια και την κερδίζουν αυτοί που αγωνίζονται» (Ματθ. 11,12).  Εάν  όµως  και  ο  κακός  λογισµός, πολεµώντας να  σε  ρίξη  στην αµέλεια, σου  φέρνει  στο  νου  οτι,  για  να  αποκτήσης µία αρετή  που επιθυµείς, θα κοπιάσης πολύ και για πολλές ηµέρες, και οτι οι εχθροί σου είναι δυνατοί και πολλοί και εσύ είσαι ένας και αδύνατος, και οτι χρειάζεσαι να κάνης πολλές και µεγάλες πράξεις για να την κατορθώσης· αν  λέω,  αυτά  σου  φέρνει  στο  νου  ο  λογισµός της  αµελείας, µη τον ακούσης· αλλά άρχισε να φέρνης στο νου σου πράξεις σάν να έχης να κάνης λίγες και σάν να πρέπη να κοπιάσης λίγο και για λίγες ηµέρες· και σάν να έχης να πολεµήσης εναντίον ενός εχθρού µόνο και σάν να µην ήταν άλλοι να σε πολεµήσουν·  και µε µία τόσο µεγάλη ελπίδα, σάν να είσαι (όπως και είσαι), µε την βοήθεια του Θεού, πιο δυνατός από εκείνους. Γιατί αν κάνης έτσι, θα αρχίση να εξασθενή απο σένα η αµέλεια και θα έχςη διάθεσι κατόπιν να µπη στην ψυχή σου λίγο λίγο η αντίθετη αρετή της επιµέλειας.

 

Το ίδιο αυτό κάνε και για την προσευχή· για παράδειγµα, αν ο καιρός  το  απαιτή  να  κάνης  µία  ώρα  προσευχή  και  αυτό  φαίνεται σκληρό στην αµέλειά σου, άρχισε την προσευχή, σάν να έχης να προσευχηθής µισό τέταρτο της ώρας και µετά εύκολα θα περάση στο άλλο  µισό  και  από  εκείνο  στο  άλλο,  κ.τ.λ.  Και  αν  καµιά  φορά καταλάβεις στο  διάστηµα αυτό  δυσκολία και  αντίστασι πολύ  πιεστική, άφησε για την ώρα την προσευχή, για να µην την αντιπαθήσης και µετ' από λίγο ξανακάνε πάλι την προσευχή που άφησες· τον ίδιο αυτό τρόπο πρέπει να χρησιµοποιής και στο εργόχειρο και στην υπηρεσία σου, οταν συµβαίνη να έχης να κάνης πράγµατα, τα οποία, µε το να φαίνωνται στην αµέλειά σου πολλά και δύσκολα, εσύ ταράζεσαι ολόκληρος. Γι’ αυτό άρχιζε µε την καρδιά σου ήσυχα από το ένα, σάν να µην είχες να κάνης άλλο. Και έτσι ενεργώντας µε επιµέλεια, θα τα κάνης όλα µε πολύ λιγότερο κόπο, από κείνον, που φαίνονται στην αµέλειά σου. Γι αυτό, αν δεν κάνης έτσι και αν δεν σκεφθής να πολεµήσης τον κόπο και την δυσκολία, που σου δείχνεται από τον εχθρό για κάθε αρετή, θά υπερισχύση η αµέλεια µέσα σου, οπότε οχι µόνον όταν είναι παρών ο κόπος και η δυσκολία, αλλά και απο µακριά ακόµη, θά σε κάνη να ανυποµονής και να φοβάσαι, ότι θα έχης πάντα κόπους και δυσκολίες και ότι θα σε πειράζουν πάντα οι εχθροί σου. Οπότε και στην ίδια σου την ανάπαυσι, θά έχης από τους λογισµούς σου ενόχλησι.

 

Γνώριζε,δηλαδή, παιδί µου, οτι το πάθος της αµέλειας µε το κρύφό του φαρµάκι, λίγο λίγο σαπίζει, όχι µόνο τις πρώτες και µικρές ρίζες, οι οποίες επρόκειτο να βλαστήσουν τις συνήθειες των αρετών, αλλά σαπίζει και εκείνες ακόµη τις ρίζες των καλών συνηθειών, που προηγουµένως αποκτήθηκαν. Και όπως ο σκώληκας τρώει το ξύλο, έτσι και αύτό το πάθος πρπχωράει, κατατρώγοντας ανεπαίσθητα και καταναλίσκει το νου της  πνευµατικής ζωής·  και  µε το  µέσο αυτό,  γνωρίζει  να  στήνη τις παγίδας και τις θηλιές ο διάβολος σε κάθε άνθρωπο, ιδιαίτερα, όµως, στις πνευµατικές ψυχές, γνωρίζοντας οτι εύκολα πέφτει στις επιθυµίες κάθε αργός και αµελής, καθώς είναι γραµµένο· «Σε επιθυµίες βρίκεται κάθε άνεργος» (Παροιµ. 13,4).

 

Λοιπόν, εσύ να αγρυπνάς πάντα προσευχόµενος και επιµελούµενος καλά ως ανδρείος αγωνιστής· «χείρες ανδρείων, εν επιµελεία» (Παροιµ. 13,4).  Και  µη  περιµένης να  υφαίνης  τον  νυµφικό σου  χιτώνα,  όταν πρόκειται  να  πάς  εκεί  στολισµένος,  για  να  συναντήσης  το  Νυµφίο Χριστό. Και θυµήσου κάθε µέρα, οτι το σήµερα είναι δικό σου, το αυριο είναι στο χέρι του Θεού·  και οτι, εκείνος που σου έδωσε το πρωί, δεν σου υπόσχεται να σου δώση και το βράδυ. Για αυτό µην ακούσης τον διάβολο, που σου λέει να του δώσης το σήµερα και το αύριο να δώσης στυ Θεό, όχι· αλλά ξόδεψε όλες τις στιγµές των ωρών της ζωής σου, καθώς αρέσει στο Θεό. Και σάν να µην πρόκειται να σου δοθή πλέον άλλος   καιρός.   Και   λογάριαζε,   οτι,   για   κάθε   στιγµή,   θα   δώσης ακριβέστατο  λογαριασµό  επειδή  πολύτιµος  είναι   στα   αλήθεια  ο καιρός, που έχεις στά χέρια και θά έρθη η ώρα να τον ζητήσης και να µη τον βρης.

 

Νόµιζε ακόµη σάν  χαµένη εκείνη  την  ηµέρα (αν  και  να  έκανες πολλά άλλα έργα), στην οποία δεν απόκτησες πολλές νίκες κατά των κακών σου κλίσεων και θεληµάτων και κατά την οποία δεν ευχαρίστησες τον Θεό, όχι µόνο για τις ευεργεσίες που σου έκανε, και µάλιστα για το βασανιστικό του πάθους, ο οποίος για σένα υπέφερε· αλλά και για την πατρική γλυκειά εκπαίδευσι των θλίψεων που πρόκειται να σου στείλη καµµία φορά. Τελειώνοντας και σου πα- ραγγέλλω· «αγωνίσου πάντα τον καλό αγώνα» (Α΄ Τιµ. 6,12), γιατί πολ- λές φορές µία µονον ώρα επιµελείας, κέρδισε τον παράδεισο και για µία ώρα αµελείας, τον έχασε. Και γίνε επιµελής, αν θέλης να είναι ασφαλής η ελπίδα της σωτηρίας σου προς Θεό· «όποιος έχει εµπιστοσύνη στον Θεό, όλα θα τα έχη άφθονα» (Παροιµ. 28,25)37.

 

***************************************************

37 Γιατί δύο είναι οι ελπίδες, σύµφωνα µε τον Άγιο Ισαάκ, µία αληθινή και πολύ σοφή και µία ψεύτικη και ανόητη. Και όσοι αφιέρωσαν όλο τον εαυτόν τους στο Θεό, για κανένα πράγµα δεν φροντίζουν  κοσµικό, µε το  να  είναι  ολοκληρωτικά  δοσµένοι στην  επιµέλεια και  εργασία  των αρετών·  αυτοί αληθινά ελπίζουν στο Θεό να τους σώση από κάθε κακό και στην τωρινή και στή µέλλουσα ζωή·  οσοι όµως περνούν µε αµέλεια την ζωήν τους και τις αρετές  δεν  επιµελούνται, αυτοί αν και λένε οτι ελπίζουν στο Θεό, ψεύτικα όµως ελπίζουν και ανόητη είναι η ελπίδα τους.

«Προηγούµενος, λέγει, εστίν ο δια τον Θεόν κόπος και ο ιδρώς ο εν τη γεωργία αυτού, της εις αυτόν ελπίδος»· σαν να λέγη, ότι, πρώτα πρέπει να κουρασθή κάποιος για σπείρη έργα καλά και αρετές και έπειτα να ελπίζη ότι και έχει να θερίση και να πάρη το µισθό της σωτηρίας της ψυχής του.